Al-Khwarizmi-Pengasas Sistem Nombor
Alhamdulillah, segala puji bagi Allah Tuhan Yang Memberikan ilmu kepada umat Manusia, kerana dengan ilmu itu Maka Manusia menjadi ciptaan Allah melebihi ciptaan Allah yang lainnya. Selawat dan salam kita tujukan kepada kekasih kita Nabi Muhammad S.A.W dan kerana beliau maka umat ini menjadi umat yang terbaik diantara sekalian banyak umat. Alhamdulillah.
Sebelum wujudnya sistem nombor, manusia pada zaman Paleolitik mula mengira menggunakan simbol-simbol seperti haiwan atau objek lain dan mengukirkan pada dinding gua, kayu atau batu. Sistem pengiraan ini dikenali sebagai tally marks atau hash marks.
Sejarah Perkembangan Sistem Pernomboran
Pada zaman dahulu, manusia tidak mempunyai sistem pernomboran seperti sekarang tetapi mereka masih mampu membilang biri-biri ternakan mereka. Bagaimanakah mereka melakukannya ?
Setiap pagi semasa biri-biri dilepaskan dari kandangnya, mereka akan akan membuat satu takik pada sebatang pokok untuk mewakili seekor biri-biri. Sepuluh ekor biri-biri akan diwakili oleh sepuluh takik. Pada waktu petang, apabila biri-biri dibawa masuk semula ke kandangnya, mereka memadankanbilangan takik pada pokok dengan bilangan biri-biri. Dengan cara ini, mereka dapat tahu jika bilangan biri-biri itu berubah. Mereka juga menggunakan objek-objek yang biasa dijumpai dalam kehidupan mereka untuk mewakili nombor. Misalnya, satu jari untuk mewakili seekor biri-biri, dua jari untuk mewakili dua ekor biri-biri dan seterusnya.
Mungkin juga terdapat masyarakat yang bersetuju menggunakan gambar kepala singa untuk mewakili satu, gambar helang untuk mewakili dua, daun untuk mewakili tiga dan sebagainya. Ada juga masyarakat yang menunjuk ke arah bahagian badan manusia tertentu untuk mewakili nombor. Cara menggunakan jari atau objek-objek untuk membilang bukan kaedah yang baik kerana mereka perlu merekodkan nombor itu. Salah satu kaedah yang paling awal digunakan untuk merekod nombor ialah sistem “simpul ” pada tali.
Apabila tamadun awal mula berkembang, mereka mula menciptakan pelbagai jenis sistem nombor atau pengiraan. Antara tamadun yang memperkenalkan sistem nombor lain ialah Yunani, Mesir dan Ibrani (Hebrew).
Apabila tamadun awal mula berkembang, mereka mula menciptakan pelbagai jenis sistem nombor atau pengiraan. Antara tamadun yang memperkenalkan sistem nombor lain ialah Yunani, Mesir dan Ibrani (Hebrew).
Mereka menggunakan simbol yang berbeza untuk mewakili nilai yang lebih besar. Sebagai contoh, dalam sistem Mesir Purba, tali bergulung mewakili angka 100 dan teratai air mewakili angka 1,000.Setiap simbol diulang seberapa banyak yang perlu dan semuanya ditambah bersama, jadi di bawah sistem Mesir Purba, 300 akan ditunjukkan sebagai tiga tali bergulung.
Tetapi hakikatnya, sistem nombor yang diperkenalkan ini tidak praktikal dan menyukarkan untuk menulis angka besar. Kemudian, sistem nombor baharu yang digunakan sehingga hari ini pula diperkenalkan oleh Al-Khawarizmi.
Al-Khawarizmi atau nama sebenarnya Abu Abd Allah Muhammad Ibn Musa Al-Khawarizmi merupakan seorang tokoh Islam yang berpengetahuan luas dalam bidang falsafah, logik, aritmetik, geometri, muzik, kejuruteraan, sejarah Islam dan kimia.Beliau dikenali sebagai Al-Khawarizmi dalam kalangan ahli sains dan merupakan seorang ahli sains Islam yang terulung dalam ilmu matematik.
Penggunaan sistem nombor sehingga hari ini
Menurut Britannica, sumbangan terbesar Al-Khawarizmi kepada tamadun dunia ialah dengan memperkenalkan sistem nombor yang pada asalnya diciptakan oleh ilmuwan dari India. Sistem nombor tersebut digunakan sehingga kini iaitu 0,1,2,3,4,5,6,7,8 dan 9. Angka-angka tersebut menggunakan simbol yang mewakili nilai tertentu.
Pengenalan sistem angka yang sistematik oleh Al-Khawarizmi bukan sahaja membolehkan operasi pengiraan matematik diperluaskan meliputi operasi kuasa, log dan kosinus, malah membolehkan ilmu sains dan teknologi berkembang dengan lebih pesat. Beliau juga memperkenalkan beberapa proses pengiraan matematik seperti operasi tambah, tolak, darab dan bahagi. Selain itu, ilmu pecahan dalam matematik juga diperkenalkan olehnya.
Al-Khawarizmi dikenali juga sebagai bapa Al-Jabar melalui sumbangan beliau dalam memperkenalkan jurusan aritmetik iaitu al-Jabar. Al-Jabar secara ringkasnya merupakan satu bidang matematik yang dipanggil ilmu persamaan (linear dan kuadratik).
Melalui kaedah penggunaan simbol yang mewakili nombor, nilai atau pemboleh ubah, banyak masalah pengiraan dapat diselesaikan. Masalah-masalah pengiraan yang dihadapi oleh masyarakat terdahulu dapat diatasi dan kekal digunakan sehingga hari ini disebabkan sistem nombor yang praktikal.
Dalam karyanya De Numero Indorum yang berkaitan dengan aritmetik, beliau menerangkan tentang angka sifar. Kita sebagai manusia biasa mungkin merasakan kewujudan angka sifar atau kosong itu tidaklah begitu signifikan. Hakikatnya, angka sifar itu membawa makna yang lebih besar dalam dunia penomboran. Angka sifar itu mampu menghasilkan nombor yang mencapai infiniti atau tidak terhad. Jadi, nombor kosong yang kita kenali itu bukan kosong semata-mata.
Beliau juga merupakan orang yang memudahkan teori algebra yang pada asalnya diciptakan oleh para ilmuwan dari negara India. Kaedah algebra yang diperbaharui dan dimudahkan oleh beliau membantu menyelesaikan banyak permasalahan seperti pewarisan, pembahagian harta pusaka dan perniagaan.
Sistem angka juga dapat dikaitkan dengan bidang lain termasuk astronomi yang membolehkan para ilmuwan dan pakar astronomi meramal gerhana serta menentukan kedudukan planet-planet di galaksi. Sumbangan Al-Khawarizmi dalam bidang matematik amatlah besar dan berkekalan hingga ke hari ini. Bukan sahaja usaha beliau mencerminkan kehebatan dan keunggulan tamadun Islam, malah telah menjadi pemangkin kepada kemajuan orang Barat yang mendalami teori-teori yang dikemukakan oleh beliau.
Bukan sahaja memperkenalkan sistem nombor, banyak ilmu-ilmu lain seperti geometri, trigonometri dan astronomi turut diperkenalkan oleh beliau yang membantu seluruh umat manusia memahami dan mendalami ilmu dunia.
About author
